Trung Quốc được đánh giá là quốc gia coi trọng thành tích học tập của con cái. Bên cạnh đó, các cha mẹ ở Trung Quốc chỉ sinh 1 con, vì thế đứa con trở thành trung tâm và được mọi người trong gia đình chăm sóc tận tình. Chính vì điều đó mà các bậc phụ huynh đã lên kế hoạch giáo dục con ngay khi trẻ chỉ mới chập chững bước đi. Bằng chứng là việc họ đầu tư nhiều hơn vào việc học hành của con. Hy vọng đứa con của mình sẽ vượt trội hơn so với những bạn bè cùng trang lứa khiến họ tự hào và có thể chăm sóc tốt cho cả gia đình.
Cuộc chiến học hành xuất phát từ khi con chập chững đi
Sau khi Trung Quốc cải cách và mở cửa. Chính sách một con đã xuất hiện và tồn tại khoảng 30 năm. Dưới cấu trúc gia đình tháp ngược “4-2-1” (bốn người già, hai vợ chồng, một con). Đứa con một trở thành trung tâm và được người lớn chăm sóc tận tình. Nhà xã hội học Pháp Bourdieu từng đưa ra khái niệm “vốn văn hóa”, cho rằng giáo dục là phương tiện che giấu để giai cấp duy trì tính ưu việt, vì vậy việc tích lũy vốn văn hóa cho thế hệ sau là đặc biệt quan trọng.
Với mục tiêu giúp con thành đạt sau này, các ông bố bà mẹ ở Trung Quốc đã chi rất nhiều tiền cho giáo dục hoặc đưa con vào “kỉ luật thép” từ khi rất nhỏ. Nhiều ba mẹ biết rõ điều này nhưng vì sốt ruột và kỳ vọng quá nhiều vào thành tích học tập của con nên vẫn cố ép trẻ học đêm ngày.
Tuy nhiên, chính sự cạnh tranh thứ bậc và áp lực từ phía cha mẹ khiến các em nhỏ căng thẳng và lo lắng. Ở thời kỳ những đứa trẻ sinh ra trong giai đoạn chính sách con một (người sinh những năm 1980,1990) cũng trở thành cha mẹ, họ sẽ tự nhiên truyền lại thói quen giáo dục cho thế hệ sau.Những đứa con duy nhất trong các gia đình nhận được sự giáo dục vượt trội so với cha mẹ chúng: giáo dục trước khi sinh, giáo dục mầm non, chọn trường kỹ lưỡng, các lớp học kèm, lớp năng khiếu, ngoại khóa, trại hè…
Cha mẹ Trung Quốc không để con thua ở vạch xuất phát
Những phụ huynh khao khát “mua hy vọng” bằng việc đầu tư giáo dục
Để “bọn trẻ không thua ngay ở vạch xuất phát”, nhiều bậc cha mẹ thành thị tham gia vào cuộc chạy đua giáo dục kéo dài, ngay từ lúc con mới chập chững biết đi. Điều này định hình lại sự phân chia vai trò của gia đình thành thị mới: hầu hết phụ huynh không chỉ chú trọng đến giáo dục con cái và thực hiện phân công lao động, mà còn gây ra mâu thuẫn, thậm chí phá vỡ hạnh phúc gia đình.
Áp lực cạnh tranh giáo dục đối với thế hệ sau ngày càng lớn hơn, việc học trở thành mối quan tâm duy nhất trong cuộc sống của con cái. Nguồn cung cấp dịch vụ giáo dục cũng đa dạng: hệ thống trường tư thục, các lớp dạy thêm và khóa học năng khiếu được nâng cao. Cha mẹ coi đầu tư vào giáo dục là phương tiện thúc đẩy sự thành đạt của con cái. Việc nâng cao địa vị, giai cấp xã hội thông qua tích lũy vốn văn hóa liên quan trực tiếp đến hy vọng của gia đình.
Sự phân bổ không cân đối giữa các nguồn lực và cơ hội giáo dục, sự chạy đua giữa các gia đình trong việc đầu tư cho con cái ngày càng gay gắt. Những người có “tài nguyên tiêu chuẩn” hy vọng tiến đến “tài nguyên cao cấp hơn”.
“Cuộc đua” trong vấn đề thành tích của những đứa trẻ
Khi cuộc thi Olympic Toán học và chứng chỉ tiếng Anh trở thành tiêu chuẩn của mỗi học sinh, các bậc phụ huynh càng phải nỗ lực hơn nữa để cho con theo học các lớp tài năng toàn diện, để đảm bảo rằng con mình nổi bật hơn các bạn cùng lứa tuổi.
Lực lượng thương mại cũng nắm bắt được tâm lý này và đưa ra quan điểm tiêu dùng mới, khẳng định vai trò của các lớp dạy thêm không chỉ là “bù đắp sự khác biệt” mà quan trọng hơn là “đào tạo xuất sắc”. Thị trường càng mở rộng, “nỗi lo giáo dục” hình thành và liên tục nâng cấp.
Thông qua nghiên cứu về các gia đình ở thành phố Bắc Kinh, học giả Yang Ke chỉ ra rằng với sự phát triển của thị trường giáo dục Trung Quốc và sự nóng lên của các lớp dạy thêm, trách nhiệm của các bà mẹ thành thị trong việc giáo dục đã tăng lên, thể hiện một đặc điểm mới là “môi giới hóa”.
Nghiên cứu của học giả Ke Xiaojing tin rằng vai trò của người mẹ ở Trung Quốc đã trải qua quá trình tái thiết vào đầu thế kỷ 20, ngày càng dựa trên tiêu chuẩn làm mẹ phương Tây. Kiến thức nuôi dạy trẻ truyền thống của Trung Quốc đã được cải cách. Các bà mẹ đảm nhận nhiều trách nhiệm hơn trong việc giáo dục con trẻ. Trong khi trước đây nhiệm vụ này thuộc về người cha.
>>>Xem thêm: Xu hướng đời sống hiện nay tại đây.
Những xung đột về kỳ vọng của cha mẹ
Cuộc chạy đua của các phụ huynh Trung Quốc muốn con trở nên xuất chúng
Hầu hết cha mẹ ở thành thị hy vọng rằng con đường lý tưởng cho con cái của họ là nhận được 4 nền giáo dục “hạng nhất” – mẫu giáo hạng nhất, trường tiểu học hạng nhất, trường trung học hạng nhất và trường đại học hạng nhất, sau đó giành lấy một công việc thỏa đáng.
Tuy nhiên, trong cả phiên bản Anh và Nhật của bộ phim tài liệu “Bảy năm cuộc đời”. Người ta thấy rằng mặc dù đầu tư cho giáo dục. Chúng thường được chú trọng trong giai đoạn đầu. Đa số trẻ em lớn lên đều trở thành những người bình thường. Sự gia tăng của kiểu làm mẹ thành thị ở Trung Quốc. Thậm chí nó tạo ra những mâu thuẫn gia đình mới. Khi mục tiêu và kỳ vọng của cha mẹ trái với mong muốn của con.
Gia đình trở thành nơi làm việc với nhiệm vụ cốt lõi là giáo dục con. Người lớn trong nhà trở thành các “đối tác giáo dục”. Về phân công lao động, người vợ trở thành “nhà quản lý” kế hoạch phát triển của trẻ. Và họ đảm nhận các trách nhiệm chính về giáo dục. Trong khi người cha đóng vai trò hỗ trợ.
Sự đầu tư của cha mẹ có thật sự mang lại hiệu quả?
Ai cũng biết rằng đầu tư vào học hành sẽ mở ra cho con trẻ một tương lai tươi sáng. Chính vì điều này mà nhiều phụ huynh đã không tiếc công sức, tiền bạc để lo cho con ăn học. Học chính khóa chưa đủ, trẻ còn phải học thêm ngoài giờ, chạy đua với bạn bè trang lứa.
Vai trò của người cha trong việc nuôi dạy con đang bị giảm xuống. Trong các gia đình thành thị, người mẹ được xem là “chủ vườn”. Họ cố gắng loại trừ sự giám sát con cái của người cha. Điều này nó thể hiện trong nhiều bộ phim truyền hình. Khi người ta quen với cách định vị hình ảnh “mẹ hổ, bố mèo”.
Nhà giáo dục người Hà Lan Bista đã viết một cuốn sách. Nó có tên là “Những rủi ro đẹp đẽ của giáo dục”. Trong đó, ông tin rằng cả phương Đông và phương Tây. Họ đều mong muốn làm cho nền giáo dục mạnh mẽ hơn. Nó an toàn hơn, dễ dự đoán hơn và ít rủi ro. Song điều này đã mang lại những vấn đề mới. Bởi vì giáo dục 100% an toàn và không có rủi ro. Nó có thể khiến cho không còn bất kỳ nền giáo dục nào nữa.